Mehman o dövrün tanınımış ziyalılarından idi. Adı doğma rayondan çox uzaqlara yayılmışdı... Dostları arasında zəmanəsinin tanınmış ziyalıları az deyidi...
Hələ Kamalın 6 ayı tamam olmamaış Mehman müəllim “pantürkizm” ittihamı ilə repressiya edildi. Ona qara qüvvələrin ölüm hökmü oxunmasına baxmayaraq, onun qəlbi həyat eşqi ilə döyünür, övladlarına yol göstərməkdə davam edirdi. Çünki elm onun həyat
Kamal müəllim ilk növbədə həyatının hər anına dəyərlə yanaşan şəxsdir. Bəlkə ona görədir ki, onun həyatını respublikanın aparıcı nəşrləri “Bir peşədə min ömür yaşamış şəxs” kimi” dəyərləndirdi. Bunu əyani görmək üçün onun əsas elmi nailiyyətlərinə nəzər yetirilməsi kifayətdir:
1. İstilik energetikasında ilk dəfə olaraq istilik elektrik stansiyalarının barabanlı təbii dövranlı qazan qurğularının (buxar generatorlarının) bilavasitə dərin yumşaldılmış dəniz suyu ilə bəslənməsini sübuta yetirib və elmi cəhətdən əsaslandırılıb.
2. Əməkdaşları ilə birlikdə dəniz suyunun emalında alınan tullantıların kimyəvi məhsul kimi utilizasiya etməklə dəniz suyunun kompleks emal texnologiyasını təklif edib və şimal istilik elektrik stansiyasında yarımsənaye miqyasında oprabasiya olunub. Dünya praktikasında belə qurğuların analoqu yoxdur.
3. Texniki cəhətdən, ilkin olaraq, dənizkənarı istilik elektrik mərkəzlərinin çoxməqsədli tullantısız istilik elektrik su kimya kombinatına çevrilməsi ideyasını irəli sürüb və təklifi elmi cəhətdən əsaslandırıb. Bu ideya imkan verir ki, istilik elektrik stansiyasında ənənəvi elektrik və istilik enerjisi hasil etməklə yanaşı, dəniz suyundan böyük miqyasda şirinləşdirməklə, hətta, kimyəvi məhsullar alınır. Deməli istilik elektrik stansiyası çoxməqsədli yeni istilik elektrik, şirinləşdirilmiş su və kimyəvi məhsullar hasil edən yüksək sənaye potensialina malik tullantısız, daha doğrusu, ekoloji cəhətdən təmiz müəssisəyə çevrilir.
4. Yeni elmi istiqamət olan istilik energetikasında şirin su əvəzinə şəhər çirkab sularından təkrar istifadənin əsasını qoymuş və bu sahədə ilkin olaraq çox dəyərli elmi nəticələr əldə etmişdir.
5. İstilik energetikasında ilk dəfə olaraq rəhbərliyi və bilavasitə iştirakı ilə antropogen qatışıqlarla çirklənmiş suların az tullantılı ion-mübadilə emal texnologiyaları işlənmiş və elmi cəhətdən əsaslandırılmışdır. İstilik energetikası və texnikasına yeni elmi və texniki töhvələr vermişdir.
6. “Azərenerji” Səhmdar Cəmiyyətinin istilik elektrik stansiyalarının istilik su rejimlərinin və su emalı qurğularının optimal istismar rejimlərinin təyini və təşkilində böyük xidmətləri olmuşdur.
7. Əməkdaşları ilə birgə modul tipli istilik elektrik stansiyalarında atmosferə atılan istilikdən istifadə edərək dəniz suyunun kombinə olunmuş texnologiyalar üzrə şirinləşdirmə texnologiyasını irəli sürmüş və aidiyyatı orqanlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir.
8. O, dəniz və şəhər çirkab sularının emalı, təmizlənməsi və istifadəsi məsələlərinə aid 20-dən artıq ixtira və patentin müəllifidir.
9. 300-dən artıq elmi əsərin, biri İngiltərədə, üçü Moskvada işıq üzü görmüş 4 monoqrafiyanın və azərbaycan dilində 10-dan artıq böyük həcmli ali texniki məktəblər üçün nəzərdə tutulmuş dərsliklərin müəllifidir.
10. Bütün bunlarla yanaşı, Kamal müəllim, 60-a yaxın elmlər namizədi və elmlər doktoru yetişdirib.
Kamal müəllim isə, özünün başlıca uğurunu bunları saymır. O özünü sadəcə xoşbəxt insan sayır. Səbəbi sadə, aydın və qürurvericidir.
1956-cı ildə Mehman müəllimə ölümündən sonra bəraət verildi... Az sonra, Kamal müəllim atası Mehman Abdullayevin Qusar rayonunda maarifçilik xidmətlərini müvafiq dövlət organlarının diqqətinə çatdırdı və Əcəxür kənd tam orta məktəbinə onun adının verilməsinə nail oldu. Bu isə bir övladın nəslinə, kökünə, bütövlükdə insanlığa və cəmiyyətə verə biləcəyi ən böyük töhfədir.
Filmi Kamal müəllimin qardaşı, tanınmış bəstəkar Asəf Mehmanın doğma kəndlərinə bəstələdiyi “Əcəxür” mahnısı ilə tamamlanır. Doğrudan da, bu iki qardaşın varlığı bu dağ kəndini yüz minlərlə insana doğmalaşdıra bildi...
#AvtobiografiyaFilmi #SənədliFilm #SturviDOC
Негізгі бет Avtobiografiya filmi "ELMİN AÇARI"/sənədli film/professor Kamal Abdullayev -85
Пікірлер: 12