بُرزینمِهر یا آذَرِ بُرزینمِهر؛ نام یکی از آتشهای مقدس کیش زرتشتی است که از گونه آتش بهرام و یکی از سه آتشکده بزرگ ایران پیش از اسلام بوده و بر روی کوه ریوند خراسان و در نزدیکی دریاچه سووَر بُرزینمِهر: آتشِ خاصِ واستریوشان (= کشاورزانِ) ایرانزمین، در دوره ساسانیان و دورانهای پیش از آنان، در کنار دو آتشکده اساطیری-تاریخی دیگر: آذر گُشنَسپ (= آتشِ شاهان و رزمیان) و آذر فرنبغ (= آتشِ روحانیان) از جایگاه و احترام ویژهای برخوردار بودهاست.
آتش بهرام در یک آتشکده؛ بُرزینمِهر از گونه آتش بهرام (ورهرام) بوده که از والاترین و مقدسترین آتشها در کیش زرتشتی است. با فراگرد آوردن شانزده آتش از شانزده منبع مختلف، و تطهیر آن در ۱۱۲۸ بار، در طی آیینی، آتش بهرام فراهم میآید. چنانکه در متون آمدهاست: آتش برزیسِوَه (مینوی آتشان که جایگاه آن در نزد هرمزد خدای در گَردومان است) از آسمان بدان آتش فرود خواهد آمد و براستی؛ روانِ آتش بهرام است.
نگاره آتشدان بر سکه اردشیر یکم ساسانی؛ نگارههای آتش و آتشدان در آثار دوره مادها، هخامنشیان و پس از آن دیده میشود. نگاره آتشدان، در دوره ساسانی، تبدیل به نشانهای ملی گردید که بر پشت سکههای پادشاهان این دوره نقش بست. شاهان ساسانی و بسیاری از پادشاهان ایرانی و تورانی پیش از آنان هنگامیکه بر تخت شاهی مینشستند و تاجگذاری میکردند، آتشکدهای میساختند و این رویداد، مبدأ تاریخ قرار میگرفت. در سکههای ساسانی، نگاره آتش و آتشدان، نماد مزدیسنا است که خادمان آتش (شاه و ملکه، ایزدان یا موبدان) در دو سوی آن دیده میشود.
نام این سه آتشکده، با واژه آذر (= آتش) آغاز شدهاست. آذر در آیین مزدیسنا (کیش زرتشت)، نام ایزد نگهبان آتش است و آتش، نشانه آشکار حضور اهورامزدا است که از آسمان، فرود آمده و ضد دیوان و ستمگران میجنگد. این ایزد، در کتاب اوستا، با عنوان «پسر اهورامزدا» خطاب شده، که نشاندهنده بلندی جایگاه او در کیش زرتشت است. آذر (آتش)، پیامبر (یا پیک) میان مردم و اهورامزداست و مقدس شمرده میشود؛ آتش مقدس، در روندی طولانی و دشوار، تطهیر میگردد؛ چنانکه شانزده آتش از منابع مختلف، گردآوری شده و آنگاه ۱۱۲۸ بار آن را تطهیر میکنند و این فرایند، یک سال طول میکشد و آتش بهرام، پدید میآید. بر پایه باورهای اساطیری ایران؛ در جهان، پنج گونه آتش مینوی مقدس وجود دارد. برزینمهر، گشنسب و فرنبغ، از گونه آتش مقدس سپِنیشت میباشند که برای ساختن آن: یکهزار آتش، از جاهای گوناگون، فراهم گردیده و در جریان مراسمی دشوار، آتشی یگانه پدید آمده و سرانجام آتش بلندسود (که مینوی آتشهاست) از نزد اهورامزدا پایین آمده در آن جای گرفته و روانِ آتش میگردد. آتش را در ظرفی به نام آتشدان (یا آفرینگان) نگهداری مینمایند که در میان ساختمان آتشکده جای میگیرد. آتشکده، مکان مقدس و نیایشگاه زرتشتیان است. روایت است که اهورامزدا، خود، سه آتش برزینمهر، فرنبغ و گشنسب را به صورت آتش بهرام نشانید. این سه آتش، از ایزد بهرام و سروش، پشتیبانی و یاری میگیرند.
Негізгі бет Ойын-сауық بازسازی سه بعدی آتشکده آذر برزینمهر
Пікірлер