კალა - ასე ეწოდებოდა თბილისის გალავნით შემოსაზღვრულ უძველეს ნაწილს, წავკისწყლის მარცხენა ნაპირზე, ნარიყალას ქვევით არსებულ ტერიტორიას. ეს იყო ქალაქის ცენტრი, სადაც სტრატეგიული და ადმინისტრაციული დანიშნულების ნაგებობები მდებარეობდა. დღევანდელი ლესელიძის ქუჩით ორ ნაწილად გაყოფილ ზემო და ქვემო კალაში მიკროუბნები იქ მდებარე ეკლესიების, ან სხვა გამორჩეული ღირსშესანიშნაობის, თუ მცხოვრებ პირთა და ადგილის გეოგრაფიული თავისებურებით იყო სახელდებული. სწორედ ამ უკანასკნელმა განსაზღვრა სოლოლაკის ქედზე შეფენილი უბნის სახელწოდება - კლდისუბანი, რომელიც დოკუმენტურ მასალაზე დაყრდნობით, საკმაოდ ვრცელ ტერიტორიას მოიცავდა: დადიანის ქუჩიდან მოყოლებული კლდისუბნის წმინდა გიორგის მიმდებარე უბნამდე და უფრო აღმოსავლეთითაც. 1712 წლის წყალობის წიგნით ვახტანგ VI უბრუნებს აშხარბეგს კლდისუბანში სასახლეს, რომელიც გალავნის შიგნითაა. ეს ტერიტორია ქვემო კალას განაპირა სამხრეთ-დასავლეთის მონაკვეთში, იმავე მელიქის უბანში უნდა ვიგულისხმოთ. უცნობი მღვდლის XVIII საუკუნის I ნახევრის ქართულ სამწყსოთა ნუსხაში მოხსენიებული “ფეთხაინის კლდისუბანი” აკონკრეტებს ამ უბნის სახელწოდებას - ფეთხაინი ბეთლემის გვიანდელი, სახეცვლილი სახელწოდებაა, ამიტომ მას მოვიხსენიებთ ასე: ბეთლემის კლდისუბანი, ანუ მოკლედ - ბეთლემის უბანი. სოლოლაკის მთის ფერდზე შეფენილი თბილისის ეს ერთ-ერთი უძველესი უბანი სავსეა აღმართ-დაღმართებით, კიბე-ქუჩებით და თბილისური აივნებით. აქ თბილისური ხუროთმოძღვრების საუკეთესო ნიმუშებს შეხვდებით.
სოლოლაკის მთის ფერდზე შეფენილი თბილისის ეს ერთ-ერთი უძველესი უბანი სავსეა აღმართ-დაღმართებით, კიბე-ქუჩებით და თბილისური აივნებით. აქ თბილისური ხუროთმოძღვრების საუკეთესო ნიმუშებს შეხვდებით. ამ ადგილს ბეთლემის კლდისუბანი ჰქვია. უბნის შემაღლებული მდებარეობა მრავალი წერტილიდან ხედვის არეში აქცევს და თვალსაჩინოს ხდის საყრდენი კედლებით შემაგრებული ტერასებით და გადამკვეთი ქუჩა-კიბეებით დაქსელილ განაშენიანებას. აქ, საკმაოდ მსხვილი მოცულობის, გამორჩეული მხატვრული ღირებულებისა და ინდივიდუალური გადაწყვეტის საცხოვრებელ სახლებთან ერთად განაშენიანების ზედა ზოლში გაბნეული მონუმენტური არქიტექტურის ძეგლების - ბეთლემის ეკლესიათა გუმბათებისა და სამრეკლოს ფანჩატურის კონუსების ხუროთმოძღრული მახვილები განუმეორებელ სურათს ქმნის, ახლობელს, კარგად ნაცნობსა და ქრესტომათიულს თბილისელებისთვის, მეტყველს და უცნაურად მიმზიდველს - უცხოსთვის. ბეთლემის უბანში ერთმანეთის სიახლოვეს სამი უძველესი ტაძარია აგებული, ესენია კლდისუბნის წმინდა გიორგის სახელობის, ბეთლემის მაცხოვრის შობის ზედა და ქვედა ეკლესიები...
თითოეულ ქრისტიანულ ტაძარს თავისი საკუთარი, განსაკუთრებული ისტორია აქვს. ტაძრის ისტორია კი ქვეყნის ისტორიაცაა, ამიტომ ყოველი ეკლესია საკუთარი ამბით თავადაა ისტორიის მთხრობელი. მიუხედავად იმისა, რომ ისტორიამ საკმაოდ მცირე ცნობა შემოგვინახა ამ ეკლესიის შესახებ, მაინც თავისი განსაკუთრებული ისტორია აქვს ბეთლემის მაცხოვრის შობის ქვემო ეკლესიასაც. ამ ტაძრის აგების ზუსტი თარიღი უცნობია, თუმცა სავარაუდოა, რომ თავდაპირველი ნაგებობა მცირე ზომის დარბაზული ტიპის ეკლესია იქნებოდა. თბილისის გალავანში მოქცეული ქართული მართლმადიდებლური პატარა ტაძარი დამპყრობელთა შემოსევებს შეეწირებოდა.
სოლოლაკის ქედის კლდოვან ფერდს შეფენილ ბეთლემის კლდისუბანს ისტორიულ ნაგებობათა განსაკუთრებული სიმრავლე და მრავალფეროვნება გამოარჩევს. ეს ბეთლემის აღმართია, რომელიც ქუჩა-კიბეს წარმოადგენს და ღირსშესანიშნაობებითა თუ სახასიათო გარემოთი თბილისის ერთ-ერთი საინტერესო ადგილია და დიდი პოპულარობით სარგებლობს. ამ გზას ბეთლემის მაცხოვრის შობის ეკლესიასთან მივყავართ...
ბეთლემის მაცხოვრის შობის ქვემო ეკლესია დამრეც ფერდობზე დგას და ჩრდილო-დასავლეთი კუთხით თითქმის ებჯინება მას. აგურით ნაშენები ეკლესია ჩახაზული ჯვრის ტიპისაა. გუმბათი ოთხ ბურჯს ეყრდნობა. ეკლესიის აფსიდი ნახევარწრიულადაა შვერილი. ფასადი დეკორატიული თაღებითა და მაღალი, სწორკუთხა შეღრმავებებითაა დანაწევრებული. გუმბათის სარკმლები თაღებშია ჩაწერილი. ინტერიერის მოხატულობა 1991-1997 წწ. მხატვრების - დ. ხიდაშელისა და მ. ჩაკვეტაძის მიეწლებშია შესრულებული.
საბჭოთა პერიოდში, 1920იანი წლებიდან ეკლესიაში ღვთისმსახურება შეწყდა და ნაგებობა სხვადასხვა დანიშნულებით გამოიყენებიდა. ტაძრის დასავლეთით არსებული სამონასტრო ნაგებობები საცხოვრებელ სახლებად გადააკეთეს.
ძველი ტაძრის ნანგრევებზე 1868 წელს ახალი გუმბათიანი ეკლესია აშენდა, რომელიც 1910 წელს განაახლეს. ოთხმოცდაათიან წლებში, ტოტალიტარული რეჟიმის გაუქმების შემდგომ, ეკლესიებში განახლდა მსახურება, ტაძრები ფუნქციურად მათ ბუნებრივ, პირვანდელ მდგომარეობას დაუბრუნდნენ. ღვთისმსახურება განახლდა ბეთლემის მაცხოვრის შობის სახელობის ქვემო ეკლესიაშიც.
Негізгі бет ბეთლემის მაცხოვრის შობის ქვემო ეკლესია
Пікірлер: 1