Erzurum şehir merkezinin hemen doğusunda Top Dağı adı verilen tepenin üzerinde 93 Harbi olarak bilinen 1877-78 Osmanlı - Rus Savaşı öncesi yapılan askeri savunma binaları ve siperlerden oluşan bir hat bulunmaktadır. Üç ana savunma tabyası ve bunları birbirine bağlatan tüneller ve binalardan oluşan istikham Fosfor Mustafa Paşa''nın başında bulunduğu bir komisyonca planlanmış ve inşaa edilmiştir.
Tabya Arapça Ta`biye sözcüğünden türemiş ve stratejik öneme sahip bir yeri korumak maksadıyla askerîn geçici olarak barınması ve savaşması için yapılmış yer veya bina anlamlarına gelmektedir. Amacı; düşmanı, ileri savunma hattı oluşturarak engellemektir. Şehirlerin ileri karakolu vazifesindedir. Ana binası ve ulaşım yolları genellikle toprak setlerle koruma altına alınmıştır. Yapıldıkları yerin durumuna göre planlandıklarından dolayı birbirlerine benzememekle birlikte genel olarak şekillerine istinaden yıldız tabya, toprak tabya, hilal tabya, yay tabya şeklinde sınıflandırılmışlardır.
Osmanlı Devleti son yüzyılında sıklaşan rus savaşları nedeniyle doğu cephesini güçlendirmek ve burada bulunan en büyük şehir olan Erzurum'u savunabilmek için bu tabyaları inşaa etmiştir. Aslında belli bir savunma düzeni içinde yayılan 20'den fazla tabya vardır ancak şehre en yakın olanları Aziziye ve Mecidiye Tabyalarıdır.
Erzurum’un doğusunda bulunan Deveboynu Geçidi, kuzeyinde bulunan Gürcübogazı, güneyinde bulunan Palandöken geçidini gelebilecek Rus ve Iran saldırılarına karşı koruyabilmek için 21 tabya inşa edilmiştir. Bunların 7 adedi 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı’ndan önce yapılmış, diğerleri ise daha sonra inşa edilmiştir.
1. Aziziye Tabyası Erzurum-Kars karayolunun geçtiği Hamamderesini kontrol altında tutmak için 1867-1872 yıllan arasında Sultan Abdülaziz tarafından Karskapı’nın kuzeyinde bulunan Topdağı’nın güney ucunda, 2068 metre yükseklikte konumlandırılmıştır. 1 Numaralı Aziziye Tabyası'nından günümüze ancak çok az bir kısmı sağlam olarak ulaşabilmiştir. Güneyden kuzeye yan yana üç tane olan Aziziye Tabyaları “C” şeklinde bir planla konumlandırılmışlardır.
1877 - 1878 Osmanlı - Rus Savaşı’nda (93 Harbi) kahramanca çarpışmalara sahne olmuştur. Deveboynu’nda düşmana yenilen Osmanlı Kuvvetleri geri çekilmeye başlayınca Rus Ordusu, Erzurum’u kuşatma hazırlıklarına başladı. Şehrin çarpışmasız teslim edilmesi önerisi kabul edilmeyen Ruslar, Topdağı tarafından Aziziye Tabyaları’na doğru yoğun topçu atışıyla saldırıya geçti. Saldırı neticesinde 2 ve 3 numaralı Aziziye tabyaları Rusların eline geçti.1 Nolu Aziziye Tabyası Komutanı Yarbay Bahri Bey’in üstün cesareti ve askeri bilgisi sayesinde Ruslara teslim olmadı. Rusların tabyaları işgal ettiğini öğrenen, Nene Hatun’un da arasında bulunduğu Erzurum halkı Osmanlı askerlerinin yardımına koştu ve göğüs göğüse kanlı çarpışmalardan sonra Rus Ordusu bozularak tabyalardan geri çekilmek zorunda kaldı.
2. Aziziye Tabyası 1 Numaralı Aziziye Tabyası'nın 200 metre kadar kuzeyinde bulunmaktadır. Tabya, bugün yarımay şeklindeki bir toprak yığınıyla bu hilalin iki ucunda bulunan taş duvarlardan meydana gelmektedir. 2 Nolu Aziziye Tabyası, Aziziye 1 ve Aziziye 3 Tabyası ile birlikte 8 Kasım 1877 gecesinde yapılan Rus baskınında saldırıya uğramıştır. 2. Aziziye tabyası Ruslar tarafından işgal edilen ilk tabya olduğu gibi kurtarılan ilk tabya da burası olmuştur.
3. Aziziye Tabyası 2 Nolu Aziziye Tabyasının 200 metre kuzeyinde Mecidiye tabyasının 300 metre güneyinde konumlandırılan tabya yakın zamana kadar Askeri birlikler tarafından kullanıldığı için tahrip olmadan günümüze kadar ulaşmıştır. Tabya 8 Kasım 1877 tarihindeki Rus Baskınında kısa bir süreliğine düşman eline geçmiş, Erzurum halkının ve Mecidiye Tabyası’ndaki Osmanlı birliklerinin müdahalesi neticesinde kısa süre içerisinde kurtarılmıştır.
Tabyaların bulunduğu Topdağı bölgesi Nene Hatun Tarihi Milli Parkı olarak ilan edilmiştir. 1953 yılında vefat eden Nene Hatun'un mezarıda 1. Tabya'da bulunan anıtın hemen arkasında yer almaktadır.
· Abone Ol: is.gd/TasKaya
Tüm Oynatma Listeleri: is.gd/TasKayaV...
Tr UNESCO Dünya Mirası Listesi: is.gd/UNESCOTa...
Tr UNESCO Dünya Mirası Adayları Listesi: is.gd/UNESCOAd...
Tr Antik Kentler Listesi: is.gd/AntikKen...
Tr Müzeler Listesi: is.gd/MuzeTasKaya
Ankara Gezi Videoları Oynatma Listesi: is.gd/AnkaraTa...
Antalya Gezi Videoları Listesi: is.gd/AntalyaT...
Erzincan Gezi Videoları Oynatma Listesi: is.gd/Erzincan...
İstanbul Gezi Videoları Listesi: is.gd/Istanbul...
İzmir Gezi Videoları Listesi: is.gd/IzmirTas...
Muğla Gezi Videoları Listesi: is.gd/MuglaTas...
Tunceli Gezi Videoları Oynatma Listesi: is.gd/TunceliT...
Негізгі бет Erzurum Aziziye Tabyaları - Dr. Murat
Пікірлер: 8