ქართული ხუროთმოძღვრების ერთ-ერთი შესანიშნავი ნიმუშია გრემის მთავარანგელოზი, რომელიც დღევანდელ სოფელ გრემის სამხრეთით, თელავიდან ყვარლისკენ მიმავალი სამანქანო გზის 27-ე კმ-ზე მდებარეობს. იგი გრემის ხანმოკლე, მაგრამ მძლავრი განვითარების პერიოდში, XV-XVII ს-ებში შეიქმნა. ამ დროს გრემი კახეთის მეფეთა საჯდომია და ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი, კეთილმოწყობილი და ხალხმრავალი ქალაქი. მისი მნიშვნელობა, როგორც მხარის პოლიტიკური ცენტრისა, დაეცა XVII ს-ში, მას შემდეგ რაც შაჰ-აბასის 1614-1616 წწ. შემოსევებში დანგრეული და განადგურებული ქალაქიდან კახეთის მეფეთა რეზიდენცია კვლავ თელავს დაუბრუნდა. შემთხვევით გადარჩენილი მთავარანგელოზი ქალაქის აყვავების ძეგლია და ამავე დროს ქართული გვიან-ფეოდალური პერიოდის ხუროთმოძღვრების თვალსაჩინო ნიმუშსაც წარმოადგენს.
ქალაქ გრემის შესახებ საკმაოდ მწირი ისტორიული ცნობებია შემონახული, რამდენადაც იგი საქართველოს ისტორიის ერთ-ერთ ყველაზე რთულ ეტაპზე გაჩნდა და სხვა ქალაქებთან შედარებით მალევე გაუჩინარდა. გრემის მთელი ისტორია კახეთის მეფეების სახელს უკავშირდება. თუმცა არქეოლოგიური სამუშაოების მიხედვით, რაც აქ ეტაპობრივად მიმდინარეობდა, ირკვევა, რომ ადამიანის ნამოსახლარის კვალი თავდაპირველად ადრე რკინის ხანაში, მოგვიანებით კი XIII-XIV ს-ებში ჩნდება. სავარაუდოდ აქ იყო მცირე დასახლება, რაც XV ს-ში ქალაქად აქციეს. გრემის ტერიტორიაზე პირველი დასახლება, სავარაუდოდ, გვიანი ბრინჯაოს ხანაში გაჩნდა, თუმცა მისი როგორც სტრატეგიულად და პოლიტიკურად მნიშვნელოვანი ქალაქის ისტორია XV ს-დან იწყება, როცა იგი კახეთის პირველმა მეფემ გიორგიმ კახეთის სამეფოს დედაქალაქად აქცია. ქალაქი გრემი კახეთის სამეფოს არა მხოლოდ პოლიტიკურ და ეკონომიკურ, არამედ კულტურულ-საგანმანათლებლო ცენტრსაც წარმოადგენდა. ამ სტატუსს გრემი ორი საუკუნის განმავლობაში, შაჰაბასის შემოსევამდე ინარჩუნებდა. ხალხში დღემდე შემორჩენილია გადმოცემა გრემში სამეცნიერო დაწესებულების - აკადემიის არსებობის შესახებ.
XV-XVI ს-ებში თავისი ძლიერების მწვერვალს მიაღწია კახეთის სამეფომ, რომლის სატახტო ქალაქი ამ პერიოდში იყო გრემი. ეს იყო ფეოდალური ხანის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი სავაჭრო-ეკონომიკური ცენტრი. გრემზე გადიოდა მნიშვნელოვანი საქარავნო გზები, მათ შორის იყო “აბრეშუმის გზა”, რომელიც ჩინეთს ხმელთაშუა და შავი ზღვის ქვეყნებთან აკავშირებდა.
გრემის ნაქალაქარის წარმოდგენა დღეს შეუძლებელია კლდოვანი ქედის დაბოლოებაზე გალავანშემორტყმული ეკლესიისა და სამრეკლოს გარეშე, რომელსაც ხალხი ,,მთავარანგელოზს” ეძახის, მთავარანგელოზთა მიქაელისა და გაბრიელის სახელზე აგებული ტაძრის მიხედვით. პირველ ყოვლისა, თვალში საცემია ანსამბლისათვის მოხერხებულად შერჩეული ადგილი, რომელიც გარემოსაგან გამოყოფილი, აზიდულა ზევით და გრემს დაპატრონებია. ანსამბლი მაღალი ტყიანი მასივისაგან განშტოებული კლდოვანი ქედის დაბოლოებაზეა გაშენებული. აქ მშენებლობის დაწყებამდე ქედი გადაუჭრიათ და ეკლესიის ადგილი ხელოვნურად გამოუყვიათ გარემოსაგან, რითაც მისი გამაგრება უცდიათ, ადგილისათვის მაღალი ბორცვის სახე მიუციათ. მთავარანგელოზთა ანსამბლი კომპლექსური ძეგლია, სადაც მცირე ტერიტორიაზე ქალაქის მნიშვნელოვანი პოლიტიკური, ადმინისტრაციული, რელიგიური, სამეურნეო და თავდაცვითი ნაგებობებია წარმოდგენილი. ასე რომ, ძეგლის განხილვა შეიძლება როგორც ქალაქის პოლიტიკურ-რელიგიური ცენტრისა. გრემის ნაქალაქარის წარმოდგენა დღეს შეუძლებელია კლდოვანი ქედის დაბოლოებაზე გალავანშემორტყმული ეკლესიისა და სამრეკლოს გარეშე, რომელსაც ხალხი “მთავარანგელოზს” ეძახის, მთავარანგელოზთა მიქაელისა და გაბრიელის სახელზე აგებული ტაძრის მიხედვით. ისტორიული გრემის კომპლექსი 1975 წლიდან მუზეუმ-ნაკრძალს წარმოადგენს.
Негізгі бет გრემი
Пікірлер: 1