XII ს-ში თბილისთან ახლოს, სოფელ დიდუბეში მეფის ერთ-ერთი სასახლე და კარის ეკლესია მდგარა. 1771 წელს გერმანელი მეცნიერისა და მოგზაურის - გიულდენშტედტის მიერ შედგენილ რუკაზე აღნიშნულია დიდუბის ციხის გალავანი. არქეოლოგიური გათხრების შედეგად დადგინდა, რომ დიდუბე დიდი და მდიდარი სოფელი ყოფილა. ის ქალაქს სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტით ამარაგებდა. სოფელ დიდუბეში სასახლის კარის დიდუბის ღვთისმშობლის შობის ეკლესიის გარდა, ივერიის ღვთისმშობლის სახელობის ტაძარიც მდგარა. ისტორიას ამ ეკლესიის აგების ზუსტი თარიღი არ შემოუნახავს. სავარაუდოა, რომ ტაძარი XII-XIII საუკუნეებშია აგებული.
1866 წელს პლატონ იოსელიანი თბილისის სიძველეთა აღწერისას წერს, რომ ივერიის ღვთისმშობლის ეკლესია მტკვრის მარცხენა მხარეს, დიდუბის ველზე ორ გერმანულ კოლონიას შორის მდებარეობდა და აქ თბილისის მოსახლეობა წმინდა კვირიკეს ორშაბათს იკრიბებოდა. ასევე პლატონ იოსელიანის ცნობით, ყოფილი სოფელი დიდუბე ერეკლე მეორის გამეფებამდე ლეკების შემოსევისას დაცარიელებულა, ამ სოფლის მოსახლეობის ნაწილი კი თბილისის შემოგარენში - კუკიასა და ჩუღურეთში გადასახლებულა. ამ პერიოდში ტაძარს გუმბათი არ ჰქონია.
ივერიის ღვთისმშობლის ეკლესიის მიმდებარე ტერიტორიაზე 1870 წლიდან რკინიგზის მუშა-მოსამსახურეებმა დაიწყეს დასახლება. 1872 წელს თბილისსა და ფოთს შორის რკინიგზის გაიხსნის შემდეგ დიდუბის ტერიტორია ორ ნაწილად გაიყო. რკინიგზის გაღმა, აღოსავლეთით მუშახელი საცხოვრებლად უნებართვოდ იკავებდა მიწებს და იქვე სახლდებოდა. ახალმა უბანმაც აქედან მიიღო სახელი - მას ნაძალადევი ეწოდა.
საზოგადო მოღვაწის - გრიგოლ ჩარკვიანის მოთავეობით XIX ს-ის 90იან წლებში გუმბათჩამოქცეული ეკლესიის ადგილას იწყება ახალი ტაძრის მშენებლობა, რაც 1899 წლის 25 თებერვალს დასრულდა. ტაძრის ბაზაზე მაშინვე გაიხსნა საკვირაო სკოლა. ამ პერიოდში საქართველოს ეკლესიას ავტოკეფალია დაკარგული ქონდა და რუსეთის ეკლესიას ექვემდებარებოდა, ამიტომ XIX ს-ის ბოლოსა და XX ს-ის დასაწყისში თბილისის ტაძრები რუსული ეკლესიის მიბაძვით შენდებოდა. ივერიის ღვტისმშობლის ხატის ეკლესიის ძველი ფოტოს მიხედვით შეიძლება ითქვას, რომ ეკლესია აშენებული იყო ფსევდო კლასიცისტური და ბიზანტიური არქიტექტურის ნაზავი ეკლექტური სტილით.
საქართველოს გასაბჭოებამდე ტაძრის წინამძღვარი პროტოპრესვიტერი მიხეილ მახათაძე ყოფილა. კომუნისტებმა 14 შვილის მამა ეკლესიიდან განდევნეს, წაართვეს საცხოვრებელი ბინა და ორ ოთახში შეასახლეს. ბოლოს მამა მიხეილი სიონში წირავდა, იგი 100 წლის ასაკში 1951 წელს გარდაიცვალა. საქართველოს გასაბჭოების შემდეგ ეს ტაძარი გაუქმდა. 1925 წელს აქ წინდების საქსოვი საწარმო განთავსდა. 1927-1929 წლებში კი ეს ტაძარი საზოგადოებრივ აბანოდ გადააკეთეს.
თბილისის ცენტრალურ არქივში 1928 წლით დათარიღებულ ერთ-ერთ საბუთში უკვე გაუქმებული ივერიის ღვთისმშობლის ხატის ეკლესიის სასაფლაოს შესახებ საინტერესო ინფორმაციაა დაცული. დოკუმენტის მიხედვით, მაშნდელ ლენინის უბანში მდებარე ეკლესიის ადგილზე აბანოს მშენებლობა იგეგმებოდა, რის გამოც იქვე ეკლესიის გალავანში დამარხული მიცვალებულების გვამების გადატანა გამხდარა საჭირო. ამ დოკუმენტით XI პოლიციის უფროსს დაევალა გადასვენების პროცესზე თვალყურის დევნება, რომ რათა უყურადღებოდ არცერთი მიცვალებული გადასხვენება არ მომხდარიყო. ამავე დოკუმენტში ითხოვდნენ, რომ გადასვენების პროცესი ნებადართული უნდა ყოფილიყო საღამოობით ხალხის შეკრებისა და პროცესიების გარეშე. დოკუმენტს ხელს აწერს განყოფილების გამგე სიხარულიძე.
1989 წელს მერაბ კოსტავასა და გიორგი ჭანტურიას ინიციატივით დაიწყო ტაძრის რესტავრაცია. ამჟამად ძველი ეკლესიის მხოლოდ დასავლეთ კედელია შემორჩენილი, საიდანაც ეკლესიის მთავარი შესასვლელია. აღდგენილი ტაძარი აგურითაა ნაშენი. დასავლეთის მხრიდან შესასვლელის თავზე მოთავსენულ ქვის ბარელიეფზე გამოსახულია ღვთისმშობელი ყრმით ხელში. ივერიის ღვთისმშობლის ხატის გუმბათიანი ტაძარი შუა საუკუნეების ქართული და ნაწილობრივ ბიზანტიური არქიტექტურის ფორმებისა და ელემენტების გათვალისწინებითაა აგებული.
ივერიის ღვთისმშობლის ეკლესიის ეზოში აიგო წმინდა მთავარანგელოზთა ტაძარი, რომელიც 1990 წლის 23 თებერვალს იკურთხა. პირველი წირვა ამ ტაძარში 25 თებერვალს, ივერიის ღვთისმშობლის ხატის დღესასწაულზე ჩატარდა.
Негізгі бет ივერიის ღვთისმშობლის ხატის ტაძარი მანჯგალაძეზე
Пікірлер: 1