Relacja o przebiegu deportacji Żydów z getta tranzytowego w Izbicy Jana Karskiego.
Jan Karski urodził się w 1914 roku w Łodzi, w rodzinie katolickiej jako najmłodszy z ośmiorga rodzeństwa. Ukończył prawo i dyplomację na Uniwersytecie Lwowskim oraz Wołyńską Szkołę Podchorążych Rezerwy. Przed wybuchem II wojny światowej pracował jako dyplomata w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.
We wrześniu 1939 roku, Karski wraz z tysiącami polskich oficerów znalazł się w sowieckiej niewoli. Udało mu się przedostać do niemieckiej strefy okupacyjnej po ucieczce z transportu do jednego z obozów dla polskich jeńców w ZSRR. Po przybyciu do Warszawy Karski zaangażował się w działalność ruchu oporu i został kurierem Polskiego Państwa Podziemnego. Powierzono mu misję przewożenia tajnych rozkazów i instrukcji do polskiego rządu na uchodźstwie we Francji i w Wielkiej Brytanii. Posiadał ku temu szczególne predyspozycje jak znajomość kilku języków obcych i fotograficzna pamięć.
Karski dwukrotnie został wprowadzony do warszawskiego getta, gdzie na własne oczy zobaczył dramatyczną sytuację Żydów, by móc ją następnie przekazać zachodnim sojusznikom. W 1942 roku osobiście dostarczył szczegółowe raporty i jako naoczny świadek zaapelował do brytyjskiego Ministra Spraw Zagranicznych Anthony’ego Edena i przedstawicieli brytyjskich mediów o podjęcie działań mających na celu powstrzymanie Zgłady. W lipcu 1943 roku, w dwa miesiące po powstaniu w getcie warszawskim, Karski spotkał się w Białym Domu z Prezydentem Stanów Zjednoczonych, Franklinem D. Rooseveltem. Rozmowy Karskiego nie przyniosły niestety oczekiwanych rezultatów, a alianci nigdy nie interweniowali.
Po wojnie Jan Karski pozostał w Stanach Zjednoczonych. Na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie ukończył studia i zrobił doktorat, a następnie przez czterdzieści lat wykładał stosunki międzynarodowe i teorię komunizmu w School of Foreign Service, kształcąc przyszłych amerykańskich dyplomatów. W 1965 roku ożenił się z polską Żydówką - Polą Nireńską, wybitną tancerką i choreografką, która straciła część rodziny w Holokauście.
Przez wiele lat Jan Karski nie opowiadał o swoich przeżyciach z czasów wojny. Jego rola w informowaniu wolnego świata o Zagładzie stała się znana dopiero po wywiadzie, którego udzielił w 1978 roku Claudowi Lanzmannowi realizującemu film „Shoah”.
W 1982 roku jerozolimski Instytut Yad Vashem uhonorował Karskiego tytułem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. W 1995 r. otrzymał z rąk Prezydenta Lecha Wałęsy Order Orła Białego, a 29 maja 2012 r. Prezydent Barack Obama odznaczył go pośmiertnie Prezydenckim Medalem Wolności. Jan Karski zmarł 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie.
- - - -
[EN]
Karski witnessed the loading Jewish victims on a train in the Izbica transit ghetto.
Jan Karski was born in 1914 in Łódź, Poland. He graduated in law and diplomacy from the University of Lviv. Before the outbreak of World War II, he worked as a diplomat in the Ministry of Foreign Affairs. In September 1939, Karski together with thousands of Polish officers found themselves in Soviet captivity. Posing as an enlisted man, he fled Soviet captivity and returned to the German Nazi-occupied part of Poland. After arriving in Warsaw, Karski got involved in the resistance movement and became a courier of the Polish Underground State. Speaking several languages, he set off on a mission of smuggling information out of Poland to the Polish Government in Exile. Karski twice infiltrated Warsaw’s Jewish Ghetto to witness its horrors. In 1942 he personally provided detailed reports and, appealed to the British Foreign Minister Anthony Eden and representatives of the British media to take action to stop the Holocaust. In July 1943, Karski met the President of the United States, Franklin D. Roosevelt in the White House. Sadly, his message largely fell on deaf ears. After the war, Jan Karski remained in the United States. He graduated from Georgetown University in Washington DC with a doctorate, then taught international relations and the theory of communism at the School of Foreign Service for forty years. In 1965, he married a Polish Jewish woman, Pola Nireńska, an outstanding dancer and choreographer who lost part of her family in the Holocaust. For many years Jan Karski did not talk about his wartime experiences, wanting to put that horrific chapter behind him, ultimately, he had no choice but to speak out. His role in informing the free world about the Holocaust became known only after the interview he gave in 1978 to Claud Lanzmann making the film "Shoah". In 1982, the Yad Vashem Institute in Jerusalem honored Karski with the title of a Righteous Among the Nations. He also was awarded two high honors from Poland, the Order of the White Eagle, and the Virtuti Militari. Karski’s extraordinary legacy was recognized by President Barack Obama on May 29, 2012, when he was decorated posthumously with the Presidential Medal of Freedom. Jan Karski died on July 13, 2000, in Washington.
Негізгі бет Jan Karski o przebiegu deportacji Żydów z getta tranzytowego w Izbicy.
Пікірлер: 5