Қазақ арасында ескіден ұмытылмай келе жатқан өміршең әндер көп. Солардың бірі Ахмет Байтұрсынұлының "Аққұм" әні. Кеңес Одағы кезінде Байтұрсынұлының есімін жазуға советтік цензура тыйым салғандықтан, оның әндері ұзақ жылдар бойы түрлі жинақтарда «халық әндері» деп көрсетіліп келген.
Жалпы Әлкең де, Сәкен де, Мұхаң да бастары қосыла қалғанда, Ахаңа ән салдырып, күй тарттырмай қоймайтын-ды.
Аққұмның бір қызы бар Іңкәр атты,
Сөзі бар алуа, шекер, балдан тәтті.
Адамның өзім көрген абзалы екен,
Айтайын әнге қосып перизатты...
Ән аяқталғанда:
Аха, Іңкәр деген кім?- деп қиыла сұраған Мұхтарға:
Иә, айтсам айтайын,- деп баяу үнмен сағынышты бір сырдың тиегін ағытып жүре берген-ді.
Семей түрмесінен елге оралғаннан кейін біраз күн аунап- қунап деп алған соң, ағайын-туыстарды бұдан әрі әуре- сарсаңға салмайын деп, дабырасыз таң сыз бере пар ат жеккен пәуескемен Орынборға бет алдым. Таң шапағына малынған Аққұмның қойнауын, ақкөлдің айдынын қимай барамын. Ауылдан онша да ұзай қойғаным жоқ. Кенет, аттар осқырына құлақтарын қайшылап, жол жиегіне көз тікті. Мен де мойнымды созып, жол бойына қарасам, үстіне жамылғы жамылған бір адам жолымды кесіп өтуге асығып келеді екен. Ат айдаушы делбені қағып, аттарды қамшылай түсті. Бірақ, ол бізден бұрын үлгеріп, жолымызды қиып өтті де, арбаның артына жармасты. Ат айдаушы божыны тартып, аттарды тежеді. Бейтаныс жан бетіне жамылған жамылғыны ашып жіберді. Бір әсем сәуле маған жарқ ете түскендей болды. Аңтарылып қалдым. Қос бұрымы тірсегіне төгілген он бес- он алтыдағы үріп ауызға салардай уыздай жап- жас қыз күлімсіреп қарап тұр. Әлден кейін есімді жиып:
Қарағым, жолымды неге қиып өттің?- дедім.
Ахмет аға! “Әйелдің шашы ұзын, ақылы қысқа” деген ғой. Оғаш қылығымды кешіре көріңіз. Сізбен қоштаса алмай қалам ба деп асықтым. Бұл сапардан аман- сау тезірек елге оралыңыз, аға”- деді.
Атың кім, айналайын?
Іңкәр,- деді де қыз бұрылып жүре берді… Менің жүрегім бүлк етіп қайта басылғандай болды. Іңкәр… Іңкәр! - деп есімін іштей қайталай беріппін. Осы бір көрініс түрменің шаңы басқан көкірегімді тазартып қана қоймай, жаныма сұлулықтың сәулесін құйғандай болды. Орынборға келгеннен кейін де сол қызды ұмыта алмадым. Бір түрлі көргім келіп, ынтығып жүрдім,- деп, жан сырын отырғандар алдында жайып салды.
Бүгінде "Аққұм" әнін Майра Ильясова сынды еліміздің беткеұстар әншілері орындап келеді.
Іңкәр - қыпшақ қызы, Ахмет Байтұрсынұлы - арғын руынан.
Негізгі бет Майра Ильясова - Аққұм әні (сөзі: Ахмет Байтұрсынұлы)
Пікірлер: 21