ABONE OL! bit.ly/basfi
/ basfiiledeneyselbilim
/ basfiiledeneyselbilim
/ basf.basfiiledeneyselb...
Malzemeler
Patates
Pipet
Pipeti patatesin üzerine bastırıyorum. O oo pipet yamuluyor. Zaten böyle olmasını bekliyordunuz değil mi? Ama bakın şimdi ne yapıyorum? Pipetin üst taraftaki ucunu başparmağımla kapatıyorum ve bam! Patatesi bu şekilde deliyorum. İşte oldu. Patatesin üzerinde pipetle delinmiş bir delik var.
Neden parmağımızla kapatınca delebildik? Ne değişti? Hava basıncı arkadaşlar. Pipetin uçları kapalı olduğunda pipetin bükülmelere karşı dirençli olmasının sebebi hava basıncı.
P×V = n×R×T
İdeal gaz denkleminden de görüleceği üzere madde miktarı (n) ve sıcaklık (T) sabitken hacimdeki (V) çok küçük bir azalma bile iç basınç (P) artışına sebep olur. Bu durumda pipet daha sert halde kalabiliyor.
Buna karşın, eğer pipetin diğer ucu kapatılmazsa pipet bükülüp hacmi azaldığında basıncı yükselmez. Çünkü açık delikten kaçan havayla birlikte pipet içindeki madde miktarı (n) azalır. Kaçan hava sayesinde pipetin iç basıncı sürekli olarak açık hava basıncına sabit olacağı için pipette sertlik artışı gözlemlenmez.
Yaa işte hava basıncının etkisi :) Patates sevgime geri dönecek olursak patatese biraz haksızlık yapıldığını düşünüyorum. Sağlıksız olduğu söyleniyor ama aslında önemli düzeyde mineral içerir. Ve vitaminleri de yüksek orandadır. Mesela haşlanmış bir patates 100 gram başına 70 kilokaloriye sahipken, 90 kilokaloride olan bir muzdan daha az enerji içerir. Ayrıca, 100 gramda 17 miligram C vitamini içeren patates, iyi bir C vitamini kaynağıdır. Bu yüzden “müthiş yumru-kök”, “kuzeyin limonu” olarak tanımlanmayı fazlasıyla hak eder benim canım.
Patates kızartması da sağlıklı mı yani?
Onun için aynı şeyleri maalesef söyleyemeyeceğim. Çünkü patates kızartmasında işin içine yağ da giriyor. Yağ kalorisini fazlasıyla arttırıyor. Ayrıca kızartırken yağ yüksek sıcaklığa ulaştığı için trans yağa dönüşüyor. Ve bu da patatesimizi yararlı olmaktan uzaklaştırıyor. Trans yağ kolesterol, kalp sağlığı gibi olumsuz etkilere yol açabiliyor.
Tabii patatesin tüm olumlu etkileri için bir de yetişirken ona zarar veren tüm canlılardan, hastalıklardan arınmış olması gerekiyor. Neyseki BASF sağ olsun patates yetiştiriciliğinde en önemli zararlıları kontrol etmek için çeşitli ürünler sunuyor. Activus, Alverde, Aviso, Chaufer, Libfer, Orvego gibi bir sürü ürünler. Böylece "müthiş yumrukök"ün tam potansiyelinin gerçekleşmesini sağlıyor. Onu bizim düşünmemize gerek kalmıyor.
Patatesi hava basıncı sayesinde delebiliyoruz evet. Bakın ayranı pipetle içeceğimiz zaman da aslında aynı şekilde hava basıncının gücünden yaralanıyoruz. Pipetin ucunu parmağımızla kapatarak çok rahat pipeti ayranımıza saplayabiliyoruz. Pipetin ucunu kapatmadığımızda ise pipetimiz yamuluyor ve ayrana saplamamız zorlaşıyor. Sadece bu da değil. Hava basıncının günlük yaşamımızda birçok örneğini görüyoruz. Mesela gazlı içeceklerimizdeki kabarcıklarda. Gazlı içeceklerdeki kabarcıklar, içeceğin kapalı bir kabın içindeki gaz basıncından kaynaklanır. Kap içindeki gaz, içecek açıldığında atmosferik basınç ile dengelenir. Bu da gazın kabarcıklar halinde serbest kalmasına neden olur.
Başka örnek yüksek rakım. Yüksek rakımlarda, atmosferik basınç daha düşük olduğu için su daha düşük sıcaklıkta kaynar. Bu nedenle, dağlık bölgelerde pişirme süreleri ve sıcaklıkları, deniz seviyesindeki yerlere kıyasla farklılık gösterebilir. Bu nedenle yüksek rakımlı yerlerde sıvılar deniz seviyesindeki kaynama noktasından daha düşük sıcaklıklarda kaynar.
Hava basıncı örneklerimizden bir diğeri de vakumlu ambalajlar. Çoğu gıdada tercih edilen vakumlu ambalajlar, evlerimizde kullandığımız vakumlu kaplar nasıl yiyeceklerin daha taze kalmasını sağlar? İçlerindeki hava basıncını azalttıkları için. Bu sayede gıdaların oksijenle temasını azalır ve bozulma sürecini yavaşlar.
Vakumlu kaplardan otomobil lastiklerine geçiyoruz. Çünkü lastiklerin içindeki hava basıncı da konumuzla alakalı. Lastiklerdeki hava basıncı aracın performansını etkiler. Doğru hava basıncı, lastiklerin düzgün bir şekilde aşınmasına neden olur, yakıt verimliliğini artırır ve sürüş güvenliğini sağlar.
Peki bunca hava basıncı örneğinden sonra size bir soru!
SORU: Deniz seviyesindeki bölgede yaşayan bir kişi, dağa tırmandığında ne tür bir değişiklikle karşılaşabilir?
a) Hava basıncında artış
b) Hava basıncında azalma
(Cevap: b)
Patates delelim derken hava basıncının gücünü gördük. Oradan konu konuyu açtı, günlük yaşamımızdan başka hava basıncı örneklerinden bahsettik ancak bugün de deneyimizin sonuna geldik. Ama elbette tekrar ve tekrar yeni deneylerle buluşacağız. Beni tüm sosyal medya kanallarından takip etmeyi unutmayın. Görüşmek üzere bilimle kalın, hoşça kalın…
Негізгі бет Ne kadar Sert Olursa Olsun Patatesi Pipetle Deliyoruz! 🥔💥🔬
Пікірлер: 27