Спорттық-әуесқойлық аңшылық аңдар мен құстарды белгілі тәртіппен аулап, табиғат саясында дем алу. Әуесқой аңшыға мемлекет тарапынан шек қойылады. Ғылыми аңшылықтың құрамына: аң шаруашылығының экономикасы, кәсіптік аңдар мен құстардың биологиялық ерекшеліктерін зерттеу, олардың сан мөлшерін көбейту, алынатын өнімді арттыру және сапасын жақсарту, аң аулау әдістерін, құралдарын жетілдіру мәселелері жатады.
Аң аулауда қолданылатын құрал-жабдықтар
Арқан - атпен қуып жеткен аңды шалма тастап ұстап алуға арналған құрал.
Атқы - өзінен-өзі атылатын садаққа ұқсас құрал.
Дырау қамшы - азулы аңдарды соғып алуға арналған құрал.
Жемтұзақ - түйір-түйір етті тізіп бүркітке жұтқызып ұстайтын құрал.
Қылтұзақ - бөдене т.б. құстарды ұстау үшін аттың жалы, кекілі, құйрығынан жасалатын құрал.
Мылтық:
Шиті - дәріні мылтықтың аузына құйып, кейін домалақ қорғасын салып, білтемен от беріп атылатын құрал.
Берданка - дайын оқ салып атылатын құрал.
Пышақ - жекпе-жекте аңды есіп, орып өлтіруге арналған құрал.
Садақ - аңды атып алуға арналған жауынгерлік құрал.
Сойыл - арқар, қасқыр, еліктерді соғып алуға арналған құрал.
Сымтұзақ - суыр аулауға арналған, сымнан жасалған тұзақ.
Темір қақпан:
Қандыауыз - үлкен аңдарға құратын құрал.
Қолқақпан - кішірек аңға құратын құрал.
Тор - аң, құсты ұстап алуға арналған, ширатылған жіптерден жасалған жабдық.
Шоқпар - азулы аңдарды (қасқырды, түлкіні) соғып алуға арналған құрал.
Аң аулаудағы айла-тәсілдер
Бұлғап (шақырып) ату: суыр аулағанда түлкі, қарсақ құйрығынан бұлғауыш жасап, шақырып атып алады.
Итпен аулау: аң аулауда аңшы иттер тұқымы қолданылады.
Қарды омбылатып аулау: киік, қарақұйрықтарды қарға қарай қуып, омбылатып соғып алады.
Құмқақпанмен аулау: түлкі, қарсақ аулағанда аң інінде болғанда қар аралас құмды інге нығыздап, аузын үлкен жалпақ таспен бастырып қойып аулауда қолданылады.
Құспен аулау: аң аулауда қыран құстар қолданылады.
Мойын қатыру: аңды ұзақ уақыт бір жағына қара мойнын бұрғызып қуса, мойын сіресіп келесі жағына қарына қарай алмай қалады. Сол кезде аңшы соғып алады.
Мұз қатыру: қасқырларды сары аязда күні бойы дамылсыз қуып, терлетіп, келесі күні денесінің мұзы ерімей саудырлата қуады. Мұз бөгет жасап, аң қаша алмай қалады.
Мұзға отырғызу: мұз үстіне жемтік тастайтды. Аң жемтікті кеміріп отырғанда, құйрығы жабысып қалады. Көбінесе мұндай жағдайға түлкі тап болады.
Ор қазып аулау: аңның ірілігіне қарай (терең, таяз, кең, тік, көлбеу) ор қазып, марал, елік, т.б. аңдарды аулауда қолданылады.
Тасқақпанмен аулау: жалпақ тастардан қақпан жасап, күзен, сусыр сияқты аңдарды аулайды.
Тормен аулау: аң аулағанда тор қолданылады.
Тұзақпен аулау: аң аулағанда тұзақтар қолданылады.
Түтін салу: аңның ініне түтін жіберіп аулайды.
Тік жардан немесе жартастардан ұшырып аулау: тобымен, үйірімен жүретін киік, арқар, тау ешкілерді көп адамдар топтасып, қаумалап жүріп, таулы сырғыма, ұшпа жартастардан немесе тік жардан ұшырып аулауда қолданылады.
Ұлып ату: қасқыр жүретін жерге барып, аңшы жалғыз қалып, жасырынып қасқыр болып ұлиды. Сол сәт қасқыр ұлып дауыс беріп, аңшыға қарай жақындағанда аңшы атып алады.
Із шалу, ізге түсу: құмды жерде ірі аша тұяқты аңдардың ізі, қансонарда қасқыр, түлкі іздері жақсы байқалады. Аңшы ізге түсіп аулайды.
Ін қазып аулау: суырдың іні түбіне дейін қазып, суырды соғып алады.
Інге су құю: таяз інге кірген аңды аулау үшін інге су құяды.
Шақырып ату: аңшылар шөпке жасырынып тышқан болып шиқылдап, түлкі шақырады. Жүгіріп келген түлкіні аңшы бірден атып алады.
#тазы #аңшылық #казакстан #тайган #animals #узбекстан #актобе #құмайтазы #охота #зайцы
Негізгі бет Үй жануарлары мен аңдар Шомбы айт айт😁Жарықтық жаркент😅 қызықтар
Пікірлер: 26