#evokul #onlineders #psikoloji #felsefe #sosyoloji
Şu an bu videoyu izlerken aynı zamanda kahve içiyor, dışardan gelen seslere kulak kabartıyor, akşama ne pişireceğinizi düşünüyor olabilirsiniz. Dilerim bütün bunları aynı anda yapabiliyorsunuzdur çünkü eğer bunca şeyi aynı anda yapabiliyorsanız bedeniniziz içten ve dıştan gelen uyarıları alabiliyor, bunları düzenleyebiliyor ve zihninizle uyum içinde çalışıyor demektir. Bir önceki videoma baktıysanız orada bedenimizin böyle uyumlu çalışmasını sağlayan iki sistem olduğunu bunlardan birinin iç salgı sistemi diğerinin sinir sistemi olduğundan bahsetmiştim. Bu videonun konusu sinir sistemi.
Sinir Sistemi
İnsanı çevresi ile ilişkide bulunduran ve bedenin çeşitli organları, dokuları ve hücreleri arasında işbirliğini sağlayan aygıta, sinir sistemi denir. Bedenin çeşitli bölümlerini birbirine bağlayan sinir iplikçileri, vücudumuzun bir bütün halinde düzenli olarak çalışmasını sağlar. bu sayede de çevremize uyumlu tepkilerde bulunuruz. Sinir sistemi karmaşık ağsal bir yapıdır.
Sinir sisteminin görevleri
Vücudun iç dengesini sağlar.
İç organların faaliyetlerini kontrol eder.
Hareketlerin istemli kontrolünü sağlar ve istemli hareketleri başlatır.
Omurilik reflekslerinin kontrolünü sağlar.
Öğrenme, hatırlama, düşünme, mantık gibi faaliyetleri düzenler.
Dersimiz biyoloji dersi değil tabi ki biz en basit şekliyle bu sistemin davranışlarımız üzerindeki etkilerinden bahsedeceğiz. Bunu yaparken sinir sistemini iki bölüme ayıracağız, merkezi sinir sistemi ve çevresel (periferik) sinir sistemi. Sinir sistemindeki mesajlaşma görevi nöronlar ve sinir dokularına aittir. Dolayısıyla sinir sisteminin bölümlerini anlatmaya geçmeden önce bu sistemin etkinliklerinin temelini oluşturan ve en küçük birimi olan nöronlardan bahsetmeliyiz.
Sinir Sistemi Nasıl Çalışıyor?
Nöron (Sinir Hücresi)
Nöronlar sinir sisteminin en küçük birimidir ama boylarından büyük işler yaparlar. Sanırım bu gücü kalabalık olmalarından alıyorlar. Beynimizde 100 milyardan fazla nöron bulunur. Ayrıca, sinir sisteminin diğer bölümlerinde de milyarlarca nöron vardır. Nöronlar, bedenimizdeki diğer hücrelere bilgi aktarıp, bu tür bilgiyi alıp işleyen uzman hücrelerdir. Tüm nöronlar yapı bakımından aynı olmakla beraber, şekil, büyüklük, kimyasal birleşim ve görevleri bakımından farklılık gösterebilirler. Her hücre gibi, nöronun da, metabolik çalışmalarının yer aldığı çekirdeği içeren bir hücre gövdesi vardır. fakat diğer hücrelerden farklı olarak, nöronlarda hücre gövdesinden uzanan ince lifler bulunur. Bu lifler nöronun etrafındaki diğer hücrelerden bilgi almasını ve bunu diğer hücrelere iletmesini sağlar.
Dendritler, hücre gövdesinden çıkan dallanmış lifçiklerdir ve nöronun alıcı ucudur. Çevreden gelen mesajları alır ve onu hücre gövdesine taşırlar. Akson ise, nöronun hücre gövdesinden uzanan tek uzun liftir ve nöronun verici ucudur. Aksonlar çok incedir ve genellikle dendritlerden uzundur. Elektrik kablolarındaki paralel teller gibi, bir arada bulunan bir grup aksona sinir adı verilir.
Olağan bir bilgi alışverişini nöron şöyle gerçekleştirir: Nöron dendritler aracılığı ile sinirsel uyarıları algılar. Hücre gövdesi, dendritlerden gelen bu bilgiyi birleştirip, aksona gönderir. Akson lif kanalı boyunca bilgiyi iletir. Aksonun diğer ucunda uç noktalar vardır. Uç noktalar etraftaki kaslar, dokular veya diğer nöronlara bu bilgiyi aktarır. Nöronlar genel olarak bilgiyi Dendritlerden hücre gövdesine, oradan aksona, oradan da uç noktalara doğru tek yönlü iletir. Tek bir nöronda yüzlerce ya da binlerce dendrit olduğu ve aksonda çeşitli yönlere doğru dallara ayrıldığı için, bir nöron, hem alıcı ucu hem de verici ucu ile yüzlerce ya da binlerce nöron ile iletişim kurabilir.
Bazı aksonlar, miyelin kılıf olarak adlandırılan beyaz ve yağlı bir tabakayla kaplanmıştır. Bu beyaz kılıf nedeniyle, miyelinli aksonlardan oluşan dokular “beyaz madde” olarak; miyelinsiz aksonlardan oluşan dokular ise “gri madde” olarak adlandırılır. Miyelin kılıf, nöron için izolasyon sağlayarak daha etkili bir şekilde faaliyet göstermesini sağlar.
Bütün nöronlar mesaj gönderirler ama topladıkları bilginin türü ve taşıdıkları yer açısından farklılaşırlar. Duyu organlarındaki duyu alıcı hücrelerden mesaj alıp, omurilik ve beyine ileten nöronlar duyusal nöronlardır. Duyusal nöronlar, ışığa, sese ve vücut pozisyonlarına duyarlıdır. Omurilik ya da beyinden mesajı alıp kaslara, dokulara ve salgı bezlerine ileten nöronlar motor nöronlardır. Bir nörondan diğer nörona mesaj taşıyan nöronlar ise bağlayıcı ya da aracı nöronlardır. Aracı nöronların sayısı diğer nöron tiplerine oranla çok daha fazladır.
kaynakça DOÇ. DR. SEMA KARAKELLE Psikolojiye Giriş 1
İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ
Негізгі бет SİNİR SİSTEMİ-NÖRON-MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ (MSS)-ÇEVRESEL (PERİFERİK) SİNİR SİSTEMİ (ÇSS)
Пікірлер: 9