«بهارستان» یا «روضة الأخبار و تحفة الأبرار»، اثر «عبدالرحمان جامی»، کتابی به نثر مسجع است. این کتاب دربرگیرندهی حکایات و اندرزهای اخلاقی است و جامی آن را در سال ۸۹۲ هجری قمری به زبان فارسی نوشته است.
* معرفی کتاب:
عبدالرحمان جامی، کتاب را برای تعلیم و تربیت فرزندش، «ضیاءالدّین یوسف»، تألیف و در سال ۸۹۲ هجری قمری به پادشاه تیموری، «سلطان حسین بایقرا» تقدیم کرده است.
این کتاب شامل مقدمه، هشت روضه و خاتمه است و به شیوهی گلستان سعدی تألیف شده است؛ هشت روضه بهارستان، به تقلید از هشت باب گلستان، عبارت است از:
دیباچه
روضهٔ نخست: در ذکر احوال مشایخ صوفیه
روضهٔ دوم: در ذکر حکمت حکما
روضهٔ سوم: در ذکر پادشاهان
روضهٔ چهارم: در ذکر بخشندگان
روضهٔ پنجم: در عشق و ذکر حال عاشقان
روضهٔ ششم: در مطایبه
روضهٔ هفتم: در شعر و بیان شاعران
روضهٔ هشتم: در حکایات حیوانات
خاتمهٔ کتاب
عبارات کتاب: جز در مواردی خاص، ساده است و در میان آثار منثور مقامی شامخ دارد. بیشتر قسمتهای کتاب مشتمل بر مطالب اخلاقی و اندرزهای سودمند و مطایباتِ آن متضمّن لطایف و ظرایف است و باب «شعر و بیان احوال شاعران» دارای فواید تاریخی و ادبی است و قطعات تاریخی آن به روشن شدن احوال شعرا و عرفا کمک میکند، هرچند مؤلف گاهی دچار اشتباهات تاریخی و لغزشهای ادبی شده و به استناد برخی از تذکرهها، مطالبی نقل کرده است که درست نمینماید؛ از جمله حکایاتی دربارهی رودکی، فردوسی و چند شاعر دیگر.
بهارستان متأثر از گلستان سعدی: جامی در نگارش بهارستان علاوه بر گلستان سعدی از کتابهای نویسندگان پیش از خود نیز متأثر بوده است. بهارستان در مقایسه با گلستان سخنان منظوم بیشتری دارد؛ نثر آن مسجع و در برخی موارد کمی متکلّفانه است؛ اما درمجموع، شیوهی انشای بهارستان جامی از گلستان سعدی، حتی در قسمتهایی که رنگ ادبی بیشتری دارد، سادهتر است و شاید یکی از دلایل آن اختصاص داشتن کتاب به فرزند مؤلف باشد.
نثر بهارستان به پختگی و انسجام گلستان نیست و حجم آن بهتقریب برابر حجم گلستان است، اگرچه احتمالاً این امر تقلیدی آگاهانه نبوده است و بیشتر به حجم آثاری از این نوع بر میگردد.
جامی در خاتمه، به شیوه سعدی، مدعی است که ابیات و حکایات همه از خود اوست و نقل و اقتباس نیست، اما کتابهای دیگری از قبیل: «المستجاد قاضی تنوخی و الفرج بعدالشده» و ترجمه فارسی آن به قلم دهستانی، تواریخ معتبر فارسی و عربی، تذکرهها و مانند اینها منابعی است که جامی در نگارش بهارستان بیش و کم از آنها متأثر بوده است.
درنهایت جامی توانسته است شیوهی نثرنویسان باذوق پیشین را در دوران کمذوقیهای معاصرانش دنبال کند.
* دربارهی نویسنده:
«جامی»، «نورالدین عبدالرحمان بن احمد»، شاعر، ادیب و صوفی نامدار قرن نهم است. وی در ۲۳ شعبان ۸۱۷ هجری قمری در «خرگِرد»، واقع در منطقه «جام»، به دنیا آمد. از طرف پدر نسبش به «محمدبن حسن شیبانی»، فقیه معروف حنفی قرن دوم، میرسد. لقب اصلی جامی را «عمادالدین» دانستهاند؛ هر چند لقب مشهور او را «نورالدین» ثبت کردهاند.
کودکی و تحصیلات مقدماتی جامی در خرگرد جام، در کنار پدرش، سپری شد. در حدود سیزده سالگی همراه پدرش به هرات رفت و در آنجا اقامت گزید و از آن زمان به «جامی» شهرت یافت. وی در شعر ابتدا «دشتی» تخلص میکرد،
Негізгі бет کتاب صوتی گزيده بهارستان جامي اثر نورالدین عبدالرحمان جامی - راوي استاد بهروز رضوي
Пікірлер: 7