Τσακίζω στον άσσο #11 - Κεφαλιανός ή Κουράγιο (κατηγορία 4-4)
Στη δυτική Κρήτη είναι κοινός τόπος η ταύτιση των μουσικών φράσεων του χανιώτικου συρτού με τα χορευτικά βήματα, φαινόμενο γνωστό με τη φράση «παίζω-χορεύω στο μέτρο» ή «τσακίζω στον άσσο», το οποίο απαιτεί μια αμφίδρομη και διαρκή επικοινωνία μεταξύ μουσικών και χορευτών. Μάλιστα, τα τελευταία 10 με 15 χρόνια όλο και συχνότερα παρατηρείται το φαινόμενο αυτό και στην υπόλοιπη Κρήτη.
Στα πρακτικά του συνεδρίου με θέμα «Στις ρίζες του κρητικού συρτού» που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λουσακιών το 1998, ο Ναύτης (Κωστής Παπαδάκης) για να περιγράψει τη διαδραστική αυτή σχέση λέει ότι «αν ζητήσεις από 10 Χανιώτες χορευτές να χορέψουν ακολουθώντας τη μουσική χωρίς να έχουν καμία οπτική επαφή ο ένας με τον άλλο, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα τα βήματά τους θα ταυτιστούν».
Χορευτικά, ο συρτός αποτελείται από τέσσερις διαδοχικές ομάδες τριών βημάτων, συνολικής διάρκειας ίσης με 8 μουσικά μέτρα. Οι σκοποί πάνω στους οποίους χορεύεται ο συρτός αποτελούνται από δύο διαφορετικές μουσικές φράσεις ή γυρίσματα. Στους περισσότερους σκοπούς, η πρώτη φράση αποτελείται από 4 ή 6 μέτρα. Υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις που η πρώτη φράση έχει 8 μέτρα, αλλά μόνο σε νεότερες συνθέσεις. Στις δεύτερες φράσεις, αποκλείεται η περίπτωση των 6 μέτρων διότι δεν διευκολύνεται το τραγούδισμα της μαντινάδας, οπότε εντοπίζονται γυρίσματα 4 και 8 μέτρων. Εξαιρέσεις στις κατηγορίες αυτές αποτελούν κάποια γυρίσματα με 5, 7 και 10 μέτρα, που εντοπίζονται τόσο σε νέες όσο και σε παλιές συνθέσεις. Επίσης, υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις γυρισμάτων με 16 μέτρα, που ουσιαστικά αποτελούνται από δύο ίδιες διαδοχικές 8μετρες μελωδίες με ατελή κατάληξη. Επομένως, ανάλογα με τον αριθμό των μέτρων της πρώτης και της δεύτερης φράσης, οι κυριότεροι συνδυασμοί είναι: 4-8, 6-8, 4-4, 6-4. Εφόσον ένας χορευτικός κύκλος βημάτων ολοκληρώνεται σε 8 μέτρα, προκύπτει ότι πρέπει οι 4μετρες μελωδίες να παίζονται σε ζευγάρια, δηλαδή 2, 4 ή 6 φορές πριν από την αλλαγή του γυρίσματος. Ομοίως, οι 6μετρες μελωδίες πρέπει να παίζονται από τους μουσικούς σε τετράδες, δηλαδή 4 ή 8 φορές. Σε κάθε τετράδα, οι χορευτές ολοκληρώνουν 3 κύκλους βημάτων. Στις 8μετρες φράσεις δεν έχει σημασία, διότι αν γίνει σωστά το τσάκισμα εξαρχής, χορός και μουσική θα ταυτίζονται σε κάθε τελείωμα της μελωδίας.
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα παρουσιάζεται ο σκοπός που είναι ευρύτερα γνωστός ως «Κουράγιο», από τη χαρακτηριστική μαντινάδα με την οποία τον έντυσε ο Θανάσης Σκορδαλός:
Κουράγιο κάμω στην καρδιά να μην τη φαν' τα πάθη,
γιατί ξανοίγω το κορμί πως έλιωσε κι εχάθη.
Ίσως η παλιότερη ηχογραφημένη εκτέλεση του σκοπού είναι αυτή από τη ζυγιά του Λαγού με τον Μπαξεβάνη οι οποίοι τον ηχογράφησαν με τον τίτλο «Κεφαλιανός συρτός» και τη μαντινάδα:
Ούλοι αγαπούν και χαίρουνται μα εγώ αγαπώ και κλαίω,
στων αμαθιών μου το νερό μέσα να πέσω πλέω.
Από τις πιο σημαντικές εκτελέσεις ήταν και αυτή του Ψαρονίκου, ο οποίος τραγούδησε:
Κοιμούμαι κι ονειρεύομαι δεν μ' αγαπάς και κλαίω,
στον ύπνο μου παραμιλώ αγάπα με σου λέω.
Κατατάσσεται στην κατηγορία 4-4. Επειδή και η φράση Α και η φράση Β είναι τετράμετρες, κάθε ζευγάρι φράσεων σε οποιονδήποτε συνδυασμό (Α-Α ή Α-Β ή Β-Β ή Β-Α) συμπληρώνει έναν οχτάμετρο χορευτικό κύκλο. Επομένως η κατηγορία αυτή, όπως και η 8-8, δεν παρουσιάζει δυσκολία για τον μουσικό, διότι αν τσακίσει σωστά ο χορευτής στο ξεκίνημα του χορού, δεν έχει σημασία ο αριθμός των επαναλήψεων ούτε στην πρώτη ούτε στη δεύτερη φράση. Ωστόσο, ο σκοπός αυτός έχει την ιδιαιτερότητα ότι όπως έχει δισκογραφηθεί και όπως έχει γενικά επικρατήσει στη συλλογική μνήμη, μεταβαίνει από τη μία φράση στην άλλη με γέφυρες οι οποίες δεν τηρούν τα μέτρα, πράγμα που αποσυντονίζει μουσική και χορό. Στο βίντεο αυτό παρουσιάζονται κάποιες επιλογές διόρθωσης των μεταβατικών φράσεων, ώστε τα χορευτικά μέτρα να ταυτίζονται με τα μουσικά καθ' όλη τη διάρκεια του σκοπού.
Λύρα: Κυριτσάκης Κωστής
Λαγούτο: Αποστολάκης Δημήτρης
Χορός: Σόκουτη Εύα
Негізгі бет Музыка Τσακίζω στον άσσο #11 - Κεφαλιανός ή Κουράγιο
Пікірлер: 4