Τσακίζω στον άσσο #13 - Πες μου γιάιντα τσι φύτεψες (κατηγορία 6-8)
Στη δυτική Κρήτη είναι κοινός τόπος η ταύτιση των μουσικών φράσεων του χανιώτικου συρτού με τα χορευτικά βήματα, φαινόμενο γνωστό με τη φράση «παίζω-χορεύω στο μέτρο» ή «τσακίζω στον άσσο», το οποίο απαιτεί μια αμφίδρομη και διαρκή επικοινωνία μεταξύ μουσικών και χορευτών. Μάλιστα, τα τελευταία 10 με 15 χρόνια όλο και συχνότερα παρατηρείται το φαινόμενο αυτό και στην υπόλοιπη Κρήτη.
Στα πρακτικά του συνεδρίου με θέμα «Στις ρίζες του κρητικού συρτού» που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λουσακιών το 1998, ο Ναύτης (Κωστής Παπαδάκης) για να περιγράψει τη διαδραστική αυτή σχέση λέει ότι «αν ζητήσεις από 10 Χανιώτες χορευτές να χορέψουν ακολουθώντας τη μουσική χωρίς να έχουν καμία οπτική επαφή ο ένας με τον άλλο, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα τα βήματά τους θα ταυτιστούν».
Χορευτικά, ο συρτός αποτελείται από τέσσερις διαδοχικές ομάδες τριών βημάτων, συνολικής διάρκειας ίσης με 8 μουσικά μέτρα. Οι σκοποί πάνω στους οποίους χορεύεται ο συρτός αποτελούνται από δύο διαφορετικές μουσικές φράσεις ή γυρίσματα. Στους περισσότερους σκοπούς, η πρώτη φράση αποτελείται από 4 ή 6 μέτρα. Υπάρχουν και αρκετές περιπτώσεις που η πρώτη φράση έχει 8 μέτρα, αλλά μόνο σε νεότερες συνθέσεις. Στις δεύτερες φράσεις, αποκλείεται η περίπτωση των 6 μέτρων διότι δεν διευκολύνεται το τραγούδισμα της μαντινάδας, οπότε εντοπίζονται γυρίσματα 4 και 8 μέτρων. Εξαιρέσεις στις κατηγορίες αυτές αποτελούν κάποια γυρίσματα με 5, 7 και 10 μέτρα, που εντοπίζονται τόσο σε νέες όσο και σε παλιές συνθέσεις. Επίσης, υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις γυρισμάτων με 16 μέτρα, που ουσιαστικά αποτελούνται από δύο ίδιες διαδοχικές 8μετρες μελωδίες με ατελή κατάληξη. Επομένως, ανάλογα με τον αριθμό των μέτρων της πρώτης και της δεύτερης φράσης, οι κυριότεροι συνδυασμοί είναι: 4-8, 6-8, 4-4, 6-4. Εφόσον ένας χορευτικός κύκλος βημάτων ολοκληρώνεται σε 8 μέτρα, προκύπτει ότι πρέπει οι 4μετρες μελωδίες να παίζονται σε ζευγάρια, δηλαδή 2, 4 ή 6 φορές πριν από την αλλαγή του γυρίσματος. Ομοίως, οι 6μετρες μελωδίες πρέπει να παίζονται από τους μουσικούς σε τετράδες, δηλαδή 4 ή 8 φορές. Σε κάθε τετράδα, οι χορευτές ολοκληρώνουν 3 κύκλους βημάτων. Στις 8μετρες φράσεις δεν έχει σημασία, διότι αν γίνει σωστά το τσάκισμα εξαρχής, χορός και μουσική θα ταυτίζονται σε κάθε τελείωμα της μελωδίας.
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα παρουσιάζεται μια σύνθεση του Κώστα Μουντάκη, που κυκλοφόρησε με τη συνοδεία του Ψαρογιάννη στο λαγούτο. Κατατάσσεται στην κατηγορία 6-8, έχει δηλαδή φόρμα παρόμοια με του Πρώτου. Περιλαμβάνει ωστόσο μια τετράμετρη μεταβατική γέφυρα μεταξύ της Α και Β φράσης, η οποία απαιτεί μια διαφορετική μεταχείριση του σκοπού για να τσακίσει η μελωδία με το βήμα. Στο βίντεο αυτό, παρουσιάζονται δύο τρόποι αντιμετώπισης των επιπλέον μέτρων της γέφυρας.
Σύμφωνα με το παράδειγμα του Πρώτου ( • Τσακίζω στον άσσο #1 -... ), οι εξάμετρες μελωδίες παίζονται σε τετράδες, ώστε οι τέσσερις επαναλήψεις της εξάμετρης μελωδίας να συμπληρώσουν τρεις οκτάμετρους χορευτικούς κύκλους. Επομένως, ο ένας τρόπος είναι να παιχτεί η φράση Α τέσσερις φορές (ή 8 ή 12 κλπ), με παράλειψη της γέφυρας και απευθείας μετάβαση από τη φράση Α στη φράση Β (0:38-1:00).
Υπάρχει όμως κι ένας εναλλακτικός τρόπος, με τον οποίο δεν αποφεύγεται η χρήση της γέφυρας (0:08-0:23). Ο συνδυασμός δύο επαναλήψεων της εξάμετρης φράσης Α με την τετράμετρη γέφυρα συμπληρώνουν ένα άθροισμα 16 μέτρων, δηλαδή δύο χορευτικών κύκλων. Επομένως, μπορεί ο μουσικός να συντονίσει τη μελωδία με το βήμα με τους εξής συνδυασμούς:
2 φράσεις Α + γέφυρα (2 χορευτικοί κύκλοι) ή
6 φράσεις Α + γέφυρα (5 χορευτικοί κύκλοι) ή
10 φράσεις Α + γέφυρα (8 χορευτικοί κύκλοι) κ.ό.κ.
Λύρα: Κυριτσάκης Κωστής
Λαγούτο: Παπαδόπουλος Γιάννης
Χορός: Σόκουτη Εύα
Негізгі бет Музыка Τσακίζω στον άσσο #13 - Πες μου γιάιντα τσι φύτεψες
Пікірлер: 1