"Бир қишлоқ тарихи" кўрсатуви
"Ўзбекистон тарихи" телеканали
Чуст тумани Варзик кишлогида археолог А.Анорбоев рахбарлигида олиб борилган казилмаларда милоддан аввалги IV-111 асрларга оид антик даврнинг кургонли мозористони археологик ёдгорлиги аникланди ва «Гурунч поя» номи билан давлат мухофазасига олинди.
Профессор А. Бернштамнинг «Кухна Фаргона» (1951 й) китобчасида ва газета хабарларида 1947-1948 йилларда Наманган вилоятининг, Косонсой тумани худудида утказилган казишмаларнинг натижаларига кўра шу ерда Мугхона ёдгорлиги топилиб, урганилганлиги таъкидлаб ўтилди. Мугхона (курум, мугтош)лар кадимда биринчидан оташпарастлар кароргохи булса, иккинчидан эрадан аввалги III-II ва мелодий V-VI асрларда ўтов шаклида тошдан ясалган кабр иншоотлари вазифасини бажарган. Хозирги Косонсой шахри якинида илк бор А.Бернштам томонидан топилиб, кейинчалик турли тадкикотчилар томонидан разведка тарикасида урганилган Мугхона иншоотларинннг деворлари синик ва юпка тошлардан коришма ишлатилмай, овал шаклида (5х8,5 м) курилган. Ички хонанинг чикиш туйнуги бўлиб, тоштахта билан беркитилиб куйилган. Мугхонадан одам суяклари, кўза, тувак, дастали пиёла, пичок, килич ва жез темир ўк учи, жез кўзгу, зирак, мунчок ва бошкалар топилган. Идишлар кизил ва кора ангоб билан тирнаб хошияланган. Мутахассисларнинг фикрига кўра, Мугхона топилмалари Шимолий Фаргонанинг ярим утрок кабилаларига мансубдир.
1983-1985 йилларда Санкт-Петербурглик археолог Ю.А.Заднепровский Косонсой шахри ёшини аниклаш максадида казилма ишларини олиб боради. Археологик казилмаларда ирригация иншоотлари колдиклари, сопол буюмлар топилди. Бу археологик ёдгорликларни махсус археологик экспедиция ташкил килиб ўрганиш, шубхасиз Наманган вилояти археологиясини янги маълумотлар билан бойитади.
Мухим археологик ёдгорлик хисобланган кадимги сугориш иншоотларидан бири Зарафшон водийси, Туркистон, Кавказ, Эрон, Афгонистонда кенг таркалган кориз кудуклари Чорток тумани худудида 1980 йили археолог М.Исомиддинов томонидан топилди. Чунончи, "Туйчивойнинг кудуги" деб ном олган кориз Чорток туманидаги X.Олимжон номли жамоа хужалигида, Гулдиров кишлогининг юкори кисмида жойлашган. Адирлардан иборат бу жойда бундай кудуклардан 5 таси бунёд этилган бўлиб, уларнинг куйирокда жойлашган 3 таси бир-бири билан ерости йўлакчалари оркали кўшилган ва хозирга кадар фойдаланилди. Шунга ухшаш «Болтабойнинг кудуги»« «Тулабой суфининг кудуги», «Колган булок» каби кўплаб кориз булоклари мавжуддир.
Куриниб турибдики, Наманган вилоятидаги археологик обидаларнинг мунтазам урганиш унинг узок бой ўтмиш тарихи, худудни ўзлаштириш холати, ишлаб чикарувчи кучлар тараккиёти, ижтимоий-иктисодий ва маданий хаёти сохасида янги сахифалар очади.
Негізгі бет Варзик қишлоғи тарихи | Bir qishloq tarixi
Пікірлер: 39