წმ. იოანე ღმრთისმეტყველის სახელობის რუსული ეკლესია ლ. ქიაჩელის ქუჩის ბოლოს, ლურჯი მონასტრისგან რამდენიმე მეტრში მდებარეობს. იგი კავკასიის მეფისნაცვლის - გოლიცინის დაკვეთით აიგო 1898-1901 წლებში. გადმოცემის თანახმად, სწორედ ამ ადგილას მდგარა VII ს-ში დაარსებული წმ. იოანე ღმრთისმეტყველის სახელობის მონასტრის მთავარი ტაძარი.
თბილისის წმინდა იოანე ღვთისმეტყველის ტაძრის ჩრდილოეთ კედელზე მოთავსებული წარწერა გვამცნობს, რომ ეს ეკლესია აშენებულია XIX ს-ის ბოლოსა და XX ს-ის დასაწყისში, ტაძარი 1901 წლის 13 მაისს იმპერატორ ნიკოლოზ მეორის მეფობის VII წელს, მთავარმართებელ გოლიცინისა და საქართველოს ეგზარქოსის - ფლავიანეს მოღვაწეობის პერიოდში იკურთხა.
1901 წლის 15 მაისს ინფორმაცია გამოქვეყნდა „საქართველოს საეგზარქოსოს სასულიერო მოამბეში“, სადაც ვკითხულობთ, რომ ტაძრის კურთხევის შემდეგ დალოცეს რუსეთის იმპერატორი, მისი მემკვიდრე და მთლიანად სამეფო ოჯახი, ასევე ტაძრის ქტიტორები და აღმშენებლები. „საქართველოს საეგზარქოსოს სასულიერო მოამბეში“ გამოქვეყნებულ ინფომრაციაში აღნიშნულია, რომ ტაძრის კურთხევას რუსეთის იმერატორის მეფისნაცვალი თავადი გოლოცინი მეუღლესთან ერთად დასწრებია. ეკლესიის კურთხევის მსახურებას მრავალი საპატიო სტუმარი და მრევლიც დაესწრო. ამავე სტატიიდან ვიგებთ, რომ მეფისნაცვალ გოლოცინის მეუღლის მიერ 4 ათასი მანეთის ოდენობის შეწირულობის შემდეგ გამხდარა შესაძლებელი ტაძრის მშენებლობის დასრულება.
ტაძრის კურთხევის შესახებ 1901 წელს ინფორმაცია გამოქვეყნდა გაზეთ „ცნობის ფურცელში“. გაზეთში ვკითხულობთ, რომ იოანე ღვთისმეტყველის ტაძარი 1901 წლის 13 მაისს საქართველოს ეგზარქოს ფლაბიანეს უკურთხებია. რუსეთის იმპერატორის მეფისნაცვალს, თავად გოლიცინს ტაძრისთვის 500 მანეთი შეუწირავს იმ ვალის გადასახდელად, რაც ამშენებელ კომიტეტს დაედო.
ტაძარი აგურითაა ნაშენი, თუმცა გარედან თეთრადაა შელესილი. ეკლესიის შეთეთრების ტრადიცია რუსეთში 18-ე საუკუნიდან იღებს სათავეს. ტაძარს ოთხი შესასვლელი აქვს, რომლებიც გრძივი კედლების აღმოსავლეთ და დასავლეთ მხარეს სიმეტრიულად, ერთმანეთის საპირისპიროდაა გაჭრილი. ფასადები მუზარადისებრი თაღებით, წყობით გამოყვანილი წრეებით, ლილვებითა და ნახევარსვეტებითაა დანაწევრებული. მუდმივად ცვალებადი ფორმები და ელემენტთა სიმრავლე ნაგებობას სხვადასხვა რაკურსიდან განსხვავებულად აღქმადს ხდის და დინამიურ რიტმს წარმოშობს. ეკლესიას აღმოსავლეთით ვიწრო ყელზე აღმართული ცენტრალური და მის გარშემო განლაგებული ოთხი ცრუ გუმბათი ამშვენებს. დასავლეთის მკლავზე მაღალი სამრეკლოა დაშენებული, რომელიც კონუსური სახურავითა და მცირე “ხახვისებრი თავით” გვირგვინდება. თბილისის წმ. იოანე ღვთისმეტყველის სახელობის ეკლესია მცხეთა-თბილისის ეპარქიას ექვემდებარებოდა, თუმცა წირვა-ლოცვა რუსულად მიმდინარეობდა. ეს ტაძარი გამიზნული იყო რუსი ეროვნების მრევლისთვის, ამიტომ ტაძრის არქიტექტურაც რუსულ ტრადიციებს ემყარება.
ტაძრის ინტერიერი სადაა. აქ ერთმანეთს კედლების თეთრი და ცისფერი ბათქაში ენაცვლება. ეს უკანასკნელი აბსიდს, სფერულ გუმბათსა და თაღებს გამოყოფს. საკურთხევლის წინ აღმართული ოქროსფერი იკონოსტასი მკვეთრ ფერადოვან აქცენტად აღიქმება. სივრცე კონცენტრირებულია ფართო სფერული გუმბათის ქვეშ. ეს უკანასკნელი აბსიდისა და გრძივი კედლის შვერილებს ეყრდნობა.
წმ. იოანე ღვთისმეტყველის ტაძრის ინტერიერში ორი საკურთხეველია. მთავარი - წმინდა იოანე ღვთისმეტყველის, მეორე შედარებით მომცრო კი - ღვთისმშობლის სახელობისაა. ტაძრში გასული საუკუნის რუსული ხატებია დასვენებული. საკურთხევლის წინ, მარმარილოს ფილაში ჩასმულია დიდი ქრისტიანული სიწმინდე - მაცხოვრის საფლავის ქვის ნაწილი, რომელიც ტაძრისთვის გენერალ-ლეიტენანტ ლეონიდ ტელიაკოვსკის შეუწირავს.
ეს ტაძარი აგებულია დღევანდელი თბილისის შუაგულში ვერაზე, ქიაჩელის ქუჩაზე ლურჯი მონასტრის მახლობლად. თუმცა მაშინდელი დროისთვის ქალაქის ეს მონაკვეთი ცენტრალურ ნაწილს არ წარმოადგენდა. დღეს მის შემოგარენში საცხოვრებელი სახლებია განლაგებული და ტაძრი ქალაქის ლანდშაფტში გამოკვეთით არ იკითხება. იგი თითქოს ჩაკარგულია შემოგარენში თუმცა მისი არაქართული ხახვისბოლქვისებური გუმბათები თვალნათლივ მოსჩანს ქალაქის ზოგიერთი რაკურსიდან. ახლო დისტანციიდან კი მეზობელი ნაგებობების სიმჭიდროვის გამო მისი მთლიანობაში აღქმა ძნელდება. ამიტომ ახლო მანძილიდან აღვიქვამთ მხოლოდ ერთ ან რამოდენიმე სეგმენტს. ტაძრის ერთი ფასადის მთლიანობაში აღქმა მხოლოდ ერთი ხედიდან, ჩრდილოეთის მხრიდანაა შესაძლებელი. ეს სწორედ ის მხარეა საიდანაც ტაძარს ლურჯი მონასტერი ესაზღვრება.
Негізгі бет ღვთისმეტყველი
Пікірлер: 1